نامی است که در لغت نامه از ریشه کالم به معنای کوتاه کردن، بریدن، بریدن و برش دادن است و به معنای ابزاری است که برای نوشتن با کنده کاری و کمی برش داده می شود.
به عنوان یک اصطلاح دینی، می توان آن را به عنوان «قلم الهی که تمام اشیاء و حوادثی را که از آغاز جهان تا پایان جهان رخ می دهد، ثبت می کند» تعریف کرد.
کلمه قلم یا همان خودکار ژله ای سفید در دو جا به صورت مفرد و در دو جا به صورت جمع در قرآن به کار رفته است. یکی از آیاتی که در آن به صورت مفرد به کار رفته، چهارمین آیه از پنج آیه اول نازل شده قرآن است و در اینجا آمده است که خداوند که دارای پیشرفته ترین درجه احسان است، به انسان یاد داد که از آن استفاده کند.
در آیه دیگر با سوگند که نوشته و نوشته است، حز. بیان شده است که پیامبر فردی دارای ارزش های معنوی والایی بوده و تاکید می شود که ایشان هیچ ارتباطی با اتهام جنون که ناشی از واکنش های ناخودآگاه همیشگی منکران است، نداشته است.
سوره ای که این آیه در آن آمده است، سوره کلم نامیده می شود. در یکی از دو آیه ای که قلم به صورت جمع آمده است، بی نهایت علم الهی به این صورت بیان شده است که حتی اگر تمام درختان روی زمین قلم باشند و دریاها هفت برابر مرکب باشند، کلام الهی تمام نمی شود.
در دیگری مراد از تیرهایی بود که در قرعه کشی شده بود، چون روی آنها کلمه «اقلام» حک شده بود و مشخص می شد که کدام یک از بنی اسرائیل پیامبر است. گزارش شد که آنها با تیر قرعه کشی کردند تا مشخص شود که مریم را تحت حمایت خود خواهد گرفت.
در روایات درباره قلم اطلاعات گوناگونی آمده است. رسول خدا در مورد قلم چنین می فرماید: اولین چیزی که خداوند آفرید قلم است. هنگامی که خداوند قلم را آفرید، به آن دستور داد که هر آنچه را که تا روز قیامت خواهد بود، بنویسد و آن را نوشت و قلم خشک شد و دیگر هرگز ننویسد.
